Người phụ thuộc là gì? Các quy định về người phụ thuộc

1. Người phụ thuộc là gì?

Đầu tiên, ta hãy cùng tìm hiểu xem người phụ thuộc là gì. Người phụ thuộc là những cá nhân có quan hệ huyết thống hoặc hợp pháp với người nộp thuế, không thể lao động hoặc có khả năng lao động nhưng không có thu nhập và được người nộp thuế chu cấp.

Hay có thể nói một cách đơn giản, người phụ thuộc là những cá nhân mà người nộp thuế có nghĩa vụ nuôi dưỡng, chăm sóc và đảm bảo các nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống.

2. Phân loại các nhóm người phụ thuộc

Biết được người phụ thuộc là gì, hẳn nhiều người sẽ có thắc mắc liệu ai được xem là người phụ thuộc. Theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 9 Thông tư 111/2013/TT-BTC, người phụ thuộc được chia thành 4 nhóm chính:

Nhóm 1 - Con cái: Con ruột, con nuôi hợp pháp, con riêng của vợ/chồng:

• Con dưới 18 tuổi (tính đủ theo tháng).

• Con từ 18 tuổi trở lên nhưng bị khuyết tật, mất khả năng lao động.

• Con đang theo học tại các trường trong và ngoài nước với mức thu nhập bình quân năm không vượt quá 1 triệu đồng/tháng.

Nhóm 2 - Vợ hoặc chồng:

• Mất khả năng lao động do tai nạn hoặc bệnh tật.

• Không có thu nhập hoặc có thu nhập bình quân trong năm không vượt quá 1 triệu đồng/tháng.

Nhóm 3 - Cha mẹ: Cha mẹ ruột; cha mẹ vợ (hoặc cha mẹ chồng); cha dượng, mẹ kế; cha mẹ nuôi hợp pháp của người nộp thuế:

• Bị bệnh tật, ốm đau thường xuyên, mất khả năng lao động hay ngoài độ tuổi lao động.

• Không tạo ra thu nhập hoặc có thu nhập thấp hơn mức quy định (dưới 1 triệu đồng/tháng).

Nhóm 4 - Các cá nhân khác: Anh/chị/em ruột; ông bà nội (hoặc ông bà ngoại); cô, dì, cậu, chú ruột; cháu ruột của người nộp thuế hay người nuôi dưỡng khác theo quy định:

• Không có nơi nương thân, do người nộp thuế nuôi dưỡng trực tiếp.

• Tàn tật, mất sức lao động, bị bệnh hiểm nghèo thuộc danh sách trong Công văn 16662/BTC-TCT.

• Không có thu nhập hoặc có nhưng không đủ điều kiện được tính thuế thu nhập cá nhân.

3. Quy định về người phụ thuộc

Cùng với việc hiểu rõ người phụ thuộc là gì, việc tìm hiểu về các quy định cần thiết về người phụ thuộc ra sao cũng là điều quan trọng không kém. Theo luật hiện hành, hồ sơ đăng ký người phụ thuộc để giảm trừ gia cảnh phụ thuộc vào từng đối tượng cụ thể. Các yêu cầu chi tiết cụ thể như sau.

3.1. Đối với con cái

• Con dưới 18 tuổi: Cần có bản sao giấy khai sinh hoặc CMND/CCCD (nếu có).

• Con từ 18 tuổi trở lên bị khuyết tật hoặc không có khả năng lao động: Cần có bản sao CMND/CCCD và giấy chứng nhận khuyết tật theo quy định.

• Con đang theo học: Cần có bản sao giấy khai sinh hoặc CMND và thẻ học sinh/sinh viên hoặc giấy xác nhận của nhà trường.

3.2. Đối với vợ hoặc chồng

• Bản sao CMND/CCCD.

• Sổ hộ khẩu hoặc giấy chứng nhận đăng ký kết hôn.

• Nếu vợ hoặc chồng vẫn thuộc độ tuổi có khả năng lao động theo quy định của pháp luật. thì cần có giấy tờ chứng minh không có khả năng lao động.

3.3. Đối với cha mẹ

• Bản sao CMND/CCCD.

• Sổ hộ khẩu hoặc giấy tờ hợp pháp xác định mối quan hệ.

• Nếu còn trong độ tuổi lao động, cần có giấy chứng nhận khuyết tật hoặc không có khả năng lao động.

3.4. Đối với những cá nhân khác

• Bản sao giấy khai sinh hoặc CMND/CCCD.

• Giấy tờ hợp pháp minh chứng quan hệ trực tiếp nuôi dưỡng, nếu có chung hộ khẩu phải cần thêm sổ hộ khẩu.

• Giấy chứng nhận không có khả năng lao động nếu vẫn thuộc độ tuổi lao động.

Xem thêm: Thuế suất thuế GTGT là gì và gồm những định mức nào?

3.5. Đối với người nước ngoài

• Người nước ngoài phải là cá nhân cư trú để được giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc.

• Hồ sơ giảm trừ thực hiện như đối với người lao động Việt Nam, thay CMND/CCCD bằng hộ chiếu còn hiệu lực.

Các quy định này nhằm đảm bảo sự minh bạch và công bằng trong việc giảm trừ thuế cho những người có trách nhiệm nuôi dưỡng người phụ thuộc.

4. Lợi ích khi khai báo người phụ thuộc

Những lợi ích đi kèm khi khai báo người phụ thuộc là gì? Khai báo người phụ thuộc mang lại nhiều lợi ích cho người nộp thuế, đặc biệt trong việc giảm gánh nặng tài chính và tối ưu hóa thu nhập sau thuế. Dưới đây là một số lợi ích có thể đề cập đến:

• Giảm trừ thuế thu nhập cá nhân: Khai báo người phụ thuộc giúp người nộp thuế được giảm trừ thu nhập chịu thuế, từ đó giảm số thuế phải nộp.

• Tăng thu nhập khả dụng: Việc giảm số thuế phải nộp đồng nghĩa với việc người nộp thuế sẽ có thu nhập khả dụng cao hơn. Điều này giúp họ có thêm động lực cũng như nguồn lực để chăm sóc người thân, đặc biệt là những người không có khả năng lao động hoặc đang trong độ tuổi cần hỗ trợ.

• Được bảo vệ bởi pháp luật: Việc khai báo người phụ thuộc và được cơ quan thuế chấp nhận đảm bảo quyền lợi hợp pháp của người nộp thuế. Các khoản giảm trừ này được quy định rõ ràng trong pháp luật, giúp người nộp thuế yên tâm về tính hợp pháp và minh bạch.

5. Thủ tục khai báo người phụ thuộc

Sau khi nắm được bản chất và tính chất của người phụ thuộc là gì, hãy cùng tiếp tục tìm hiểu về các thủ tục khai báo người phụ thuộc. Để đăng ký người phụ thuộc lần đầu, người nộp thuế phải điền thông tin vào mẫu đăng ký theo quy định của văn bản hướng dẫn quản lý thuế và nộp hai bản cho tổ chức hoặc cá nhân trả thu nhập. Tổ chức hoặc cá nhân này sẽ giữ lại một bản và nộp một bản cho cơ quan thuế trực tiếp quản lý, đồng thời nộp tờ khai thuế TNCN của kỳ khai thuế đợt đó.

Khi có thay đổi về người phụ thuộc (tăng hoặc giảm), người nộp thuế phải cập nhật và bổ sung thông tin theo mẫu đăng ký mới, cũng như nộp cho tổ chức hoặc cá nhân trả thu nhập hoặc cơ quan thuế trực tiếp tùy theo trường hợp người nộp thuế khai thuế.

6. Quy trình đăng ký người phụ thuộc

Vậy quy trình đăng ký người phụ thuộc là gì và bao gồm những bước nào? Hiện nay, để có thể đăng ký người phụ thuộc, bạn có thể thực hiện theo 2 cách: trực tiếp hoặc trực tuyến.

6.1. Đăng ký trực tiếp

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ: Người lao động chuẩn bị tờ khai đăng ký và hồ sơ chứng minh người phụ thuộc của mình theo đúng quy định của pháp luật. Đồng thời, bạn cũng phải cung cấp giấy tờ tùy thân nhằm chứng minh bản thân của người nộp thuế (CMND/CCCD).

Bước 2: Nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ quan thuế nơi mình làm việc.

Bước 3: Nhận kết quả.

• Cơ quan thuế sẽ tiếp nhận hồ sơ, thẩm định và cấp xác nhận đăng ký người phụ thuộc cho người nộp thuế.

• Người nộp thuế sử dụng xác nhận này để hưởng các ưu đãi về thuế thu nhập cá nhân.

6.2. Đăng ký online

Hiện tại, việc cá nhân đăng ký người phụ thuộc qua mạng chưa được phép, cá nhân muốn làm điều này cần phải ủy quyền cho doanh nghiệp nơi họ làm việc. Theo đó, bạn thực hiện các bước dưới đây.

Bước 1: Ủy quyền và chuẩn bị hồ sơ

• Người lao động ủy quyền cho doanh nghiệp làm thủ tục đăng ký người phụ thuộc.

• Chuyển các hồ sơ cần thiết cho người sử dụng lao động, bao gồm giấy ủy quyền và giấy tờ của người phụ thuộc (CMND, thẻ căn cước, giấy khai sinh, hộ chiếu, không yêu cầu chứng thực đối với giấy tờ của người nước ngoài hoặc người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài).

Bước 2: Doanh nghiệp lập tờ khai đăng ký người phụ thuộc

• Doanh nghiệp lập tờ khai qua phần mềm Hỗ trợ kê khai thuế (HTKK) hoặc phần mềm quyết toán thuế TNCN.

• Điền thông tin người phụ thuộc và xuất file XML để gửi qua mạng.

Bước 3: Gửi tờ khai qua mạng

• Cách 1: Gửi qua trang web nhantokhai.gdt.gov.vn, sử dụng chữ ký số để ký gửi.

• Cách 2: Gửi qua trang web thuedientu.gdt.gov.vn, sau đó nộp bản cứng cho chi cục thuế quản lý trực tiếp.

Bước 4: Theo dõi trạng thái tờ khai và nhận kết quả

• Cách 1: Kết quả sẽ được gửi qua email đăng ký hoặc bạn có thể tra cứu trực tiếp trên trang nhantokhai.gdt.gov.vn.

• Cách 2: Sau khi gửi tờ khai qua mạng và nộp bản cứng, kết quả sẽ trả về trên trang tncnonline.com.vn.

7. Thời gian đăng ký người phụ thuộc

Người phụ thuộc là gì và mất bao lâu để đăng ký người phụ thuộc? Để đăng ký giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc, cá nhân cần thực hiện việc này chậm nhất là 10 ngày làm việc trước khi nộp hồ sơ quyết toán thuế TNCN hàng năm. Trường hợp chưa tính giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc mà đã tính thuế, thì sẽ áp dụng giảm trừ từ tháng bắt đầu quá trình nuôi dưỡng khi người nộp thuế hoàn tất đăng ký.

Điều kiện quan trọng để được tính giảm trừ gia cảnh là phải đăng ký trước ngày 31/12 của năm tính thuế đó. Nếu quá thời hạn do nguyên nhân từ người nộp thuế, giảm trừ gia cảnh sẽ không được áp dụng trong năm đó.

8. Các câu hỏi liên quan về người phụ thuộc là gì

Bên cạnh việc tìm hiểu người phụ thuộc là gì, nhiều người cũng quan tâm đến các vấn đề liên quan đến việc đăng ký này. Dưới đây là những giải đáp chi tiết nhằm xua tan những băn khoăn đó.

8.1. Mức giảm trừ gia cảnh mới nhất hiện nay

Theo Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế thu nhập cá nhân, mức giảm trừ gia cảnh áp dụng cho người nộp thuế và người phụ thuộc được quy định như sau:

• Mức khấu trừ áp dụng với bản thân người nộp thuế: 11 triệu đồng/tháng.

• Mức giảm trừ cho mỗi người phụ thuộc: 4,4 triệu đồng/tháng.

Xem thêm: Tất tần tật về biểu thuế lũy tiến: Cách tính và những lưu ý cần nhớ

8.2. Mẫu tờ khai đăng ký người phụ thuộc để được giảm trừ gia cảnh

Để được giảm trừ gia cảnh thuế thu nhập cá nhân thì mẫu tờ khai đăng ký người phụ thuộc là gì, ra sao? Để thực hiện đăng ký người phụ thuộc, cá nhân cần sử dụng tờ khai đăng ký người phụ thuộc Mẫu 20-ĐK-TH-TCT theo quy định của cơ quan thuế.

Mẫu này bao gồm đầy đủ thông tin về người phụ thuộc như họ tên, ngày sinh, quan hệ với người nộp thuế, và các giấy tờ chứng minh cần thiết. Bạn có thể tải mẫu tờ khai này tại Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế hoặc trang web của các cơ quan thuế địa phương.

8.3. Người phụ thuộc là bố mẹ thì phải từ bao nhiêu tuổi?

Để được giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc là cha mẹ, cần tuân theo các điều kiện sau đây. Nếu cha mẹ bạn đang trong độ tuổi lao động (61 tuổi đối với nam và 56 tuổi đối với nữ), họ phải là người khuyết tật, không có khả năng lao động, và không có thu nhập hoặc có thu nhập bình quân hàng tháng không vượt quá 1 triệu đồng. Đối với cha mẹ ngoài độ tuổi lao động trên, họ phải không có thu nhập hoặc thu nhập bình quân hàng tháng không vượt quá 1 triệu đồng.

Người phụ thuộc đóng vai trò quan trọng trong việc giảm trừ thuế thu nhập cá nhân, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính cho những người có trách nhiệm nuôi dưỡng. Hiểu rõ và tuân thủ các quy định về người phụ thuộc không chỉ giúp cá nhân thực hiện nghĩa vụ thuế một cách đúng đắn, mà còn mang lại lợi ích kinh tế cho bản thân và gia đình.