Quỹ tài chính ETF là gì? Cách thức hoạt động và lợi ích khi đầu tư quỹ ETF

1. Quỹ tài chính ETF là gì?

Quỹ tài chính ETF (viết tắt của Exchange Traded Fund), còn được gọi là Quỹ hoán đổi danh mục. Đây là một quỹ được thành lập dựa trên việc tiếp nhận và hoán đổi danh mục chứng khoán cơ cấu lấy chứng chỉ quỹ. Các loại chứng chỉ quỹ sau khi hoán đổi danh mục sẽ được niêm yết và tiến hành giao dịch trên hệ thống giao dịch dành cho chứng khoán niêm yết.

Quỹ tài chính ETF hoạt động dưới hình thức của một quỹ đầu tư, mô phỏng biến động của chứng khoán hoặc trái phiếu, do Sở Giao dịch Chứng khoán niêm yết và tiến hành các giao dịch liên quan.

Vậy danh mục đầu tư của quỹ ETF là gì? Theo quy định hiện nay tại Thông tư 98/2020/TT-BTC thì danh mục đầu tư của quỹ ETF sẽ bao gồm:

• Tiền gửi ở ngân hàng thương mại

• Giấy tờ có giá

• Công cụ chuyển nhượng theo quy định

• Công cụ nợ hoặc trái phiếu của Chính phủ bảo lãnh

• Trái phiếu của chính quyền địa phương

• Cổ phiếu đã được niêm yết, trái phiếu đã được niêm yết, cổ phiếu đã đăng ký trên Sở giao dịch chứng khoán

• Chứng khoán phái sinh đã được niêm yết ở Sở giao dịch và được niêm yết để ngăn ngừa rủi ro cho chứng khoán cơ sở quỹ đang nắm giữ

• Quyền phái sinh gắn liền với chứng khoán quỹ

Xem thêm: Chứng khoán là gì? Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào?

2. Quỹ tài chính ETF hoạt động như thế nào?

Muốn đầu tư thành công, trước tiên nhà đầu tư cần phải hiểu được cơ chế hoạt động của quỹ tài chính ETF là gì. Phần lớn các quỹ ETF hoạt động dựa trên một loại chỉ số tham chiếu có phần tương tự như chỉ số trái phiếu hoặc chỉ số chứng khoán.

Khác với hoạt động mua bán chứng khoán hay trái phiếu, quỹ ETF không bán chứng chỉ quỹ một cách riêng lẻ và trực tiếp cho nhà đầu tư, thay vào đó sẽ phát hành theo lô lớn với một số lượng lớn.

Nhìn chung cơ chế hoạt động của quỹ ETF được thực hiện trên hai thị trường là thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp. Trong đó thị trường sơ cấp thực hiện các giao dịch hoán đổi với quỹ, hay còn gọi là hoạt động phát hành và mua lại chứng chỉ quỹ.

Vậy hoạt động của nhà đầu tư trong từng thị trường của quỹ tài chính ETF là gì?

* Đối với giao dịch ở thị trường sơ cấp

• Bước 1: Nhà đầu tư khi đã có đủ danh mục chứng khoán cơ cấu, hay còn gọi là lô chứng chỉ quỹ sẽ tiến hành đặt lệnh thông qua đại lý phân phối quỹ hoặc thành viên lập quỹ. Nếu có sự chênh lệch thì nộp tiền chênh lệch vào tài khoản của quỹ ETF ở ngân hàng giám sát.

• Bước 2: Nếu đại lý phân phối không phải thành viên lập quỹ thì gửi lệnh đến thành viên.

• Bước 3: Thành viên lập quỹ tiếp nhận và gửi lệnh giao dịch đến quỹ.

• Bước 4: Đại lý sau khi đã nhận lô chứng chỉ quỹ thì chuyển lô này vào tài khoản của nhà đầu tư.

Như vậy, quy trình mua lại (phát hành) chứng chỉ quỹ được thực hiện theo các bước như trên.

* Đối với thị trường thứ cấp

Hoạt động giao dịch quỹ ETF không chỉ xảy ra ở thị trường sơ cấp mà còn diễn ra ở thị trường thứ cấp theo tiến trình như sau:

Nhà đầu tư tạo tài khoản giao dịch ở công ty chứng khoán → Tiến hành đặt lệnh ở công ty chứng khoán đã mở tài khoản → Thanh toán bằng tiền hoặc chứng chỉ quỹ ETF khi giao dịch mua/bán khớp lệnh thành công.

Xem thêm: Quỹ đầu tư là gì? Tất tần tật những điều cần biết về quỹ đầu tư

3. Quỹ ETF và một số đặc điểm nổi bật

Một trong những đặc điểm phải kể đến của quỹ ETF chính là sinh lời với chi phí thấp. Nhờ đó mà quỹ này không giới hạn nhà đầu tư. Tùy theo điều kiện kinh tế, các cá nhân, đơn vị nhỏ lẻ đều có khả năng tham gia mua bán chứng chỉ.

Dù đã giải thích khái niệm quỹ tài chính ETF là gì và cơ chế hoạt động nhưng muốn hiểu rõ quỹ này cần nắm được các đặc điểm sau:

Có 6 bên tham gia vào thị trường trong hoạt động giao dịch với quỹ ETF bao gồm:

• Sở Giao dịch chứng khoán

• Công ty quản lý quỹ

• Thành viên lập quỹ (công ty chứng khoán)

• Nhà tạo lập thị trường

• Tổ chức lưu ký

• Nhà đầu tư ở thị trường thứ cấp

Mỗi bên sẽ có các nhiệm vụ và vai trò riêng để đảm bảo hoạt động giao dịch và hoạt động của quỹ được diễn ra bình thường.

Thời gian giao dịch trực tiếp với quỹ sẽ được tiến hành định kỳ, ít nhất 2 lần/tháng.

Danh mục đầu tư luôn được đảm bảo tính minh bạch. Khác với danh mục đầu tư ở quỹ đóng và quỹ mở được bảo mật và không được công khai, thì danh mục đầu tư ở quỹ ETF luôn được đảm bảo công khai ngay từ đầu.

Việc công khai này có ý nghĩa lớn trong việc xác định giá trị tài sản ròng và giá trị tài sản ròng tham chiếu liên tục. Đặc biệt, danh mục này cần phải được công khai để đảm bảo tính minh bạch khi so sánh với chỉ số tham chiếu.

4. Những quỹ tài chính ETF phổ biến trên thị trường chứng khoán

Hiện nay, trên thị trường chứng khoán đang tồn tại quỹ ETF cổ phiếu, quỹ ETF trái phiếu và quỹ ETF theo ngành. Đúng như tên gọi, đặc điểm của quỹ ETF cổ phiếu là mô phỏng sự biến động của cổ phiếu, quỹ ETF trái phiếu thể hiện sự biến động của trái phiếu, còn quỹ ETF theo ngành lại liên quan đến sự biến động chỉ số thị trường trong các ngành, lĩnh vực.

Bên cạnh đó, một số quỹ tài chính ETF khác như quỹ ETF tiền tệ, quỹ ETF đầu tư thay thế hay quỹ ETF nghịch đảo cũng thu hút không ít đơn vị tham gia đầu tư.

Với số lượng quỹ đa dạng trên thị trường ở nhiều lĩnh vực, nhà đầu tư cần nghiên cứu thật kỹ đặc điểm, phạm vi và phương thức đầu tư của từng loại quỹ. Chỉ khi hiểu được đặc điểm của chúng, bạn mới có thể đưa ra quyết định sáng suốt và phù hợp.

5. Ưu điểm và nhược điểm quỹ tài chính ETF là gì?

Hiểu được khái niệm quỹ tài chính ETF là gì bạn sẽ biết đây là một hình thức đầu tư chứng khoán thụ động. Chúng có khả năng sinh lời với chi phí thấp. Muốn nâng cao hiệu quả và thu được lợi nhuận, nhà đầu tư cần xem xét kỹ lưỡng quỹ này ở nhiều phương diện, hiểu rõ ưu và nhược điểm của nó.

5.1. Ưu điểm của ETF

Ưu điểm đầu tiên của quỹ ETF chính là mang lại hiệu quả về chi phí, nhờ vào việc quản lý thụ động. Khác với quản lý chủ động, nhà đầu tư không nhất thiết phải giao dịch cổ phiếu liên tục, chỉ cần thực hiện khi có nhu cầu nên thuyên giảm được phần nào chi phí.

Hơn nữa, dù giao dịch vẫn tính phí nhưng lại không đáng kể, do đó vẫn được xem là quỹ giúp tiết kiệm các khoản chi không cần thiết.

Ưu điểm thứ hai đó là đa dạng hóa danh mục đầu tư, hạn chế rủi ro trước sự biến động khó kiểm soát của thị trường. Nhờ vậy mà các nhà đầu tư không cần am hiểu hết các loại cổ phiếu, điều này đã trở thành một lợi ích đáng chú ý của quỹ ETF.

Không dừng ở đó, quỹ ETF còn tích cực xây dựng niềm tin với các nhà đầu tư khi chúng ta có thể tự do truy cập các lệnh như mua bán, cắt lỗ, giới hạn… hay kiểm tra giao dịch nhờ sự “tự công khai” về mọi khoản của quỹ.

Tính linh hoạt là một ưu điểm nổi trội của quỹ tài chính này, nhà đầu tư thoải mái giao dịch bất kỳ lúc nào, chỉ kết thúc khi thị trường đóng cửa. Quỹ ETF còn được xem là quỹ thu hút vốn nước ngoài nhanh nhất, tích cực tạo điều kiện để các nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thị trường chứng khoán của nước ta.

5.2. Nhược điểm của ETF

Bên cạnh những ưu điểm nổi bật, quỹ ETF cũng cần chú ý một số nhược điểm sau, từ đó khắc phục nhằm giúp mọi người nâng cao trải nghiệm.

Khi tham gia vào quỹ ETF, lợi tức đầu tư của nhà đầu tư không tương thích với chỉ số mô phỏng. Nguyên nhân là vì chi phí quản lý của ETF đang ở mức đáng kể, các nhà đầu tư phải chi trả một khoản không nhỏ.

Song, còn tồn tại một lý do khác khiến chênh lệch lợi tức đầu tư, đó chính là giá mua và bán cổ phiếu có khả năng thay đổi so với giá trị tài sản ròng của chỉ số cơ sở. Chính vì vậy mà những ai đang tìm hiểu về quỹ ETF, cần cân nhắc chi phí quản lý này.

Bên cạnh đó, tính thanh khoản của quỹ phụ thuộc vào tác động chỉ số trong nhóm. Thế nên trong một số trường hợp, khả năng thanh khoản của quỹ bị đánh giá kém. Có thể giải thích là vì xuất hiện sự chênh lệch giữa giá mua hoặc giá bán, dẫn đến chi phí giao dịch tăng.

Ngoài ra, nếu đầu tư cổ phiếu ETF, bạn cũng cần chấp nhận rủi ro lợi tức thấp hơn việc tự đầu tư, rủi ro biến động của thị trường hay sự chênh lệch giá giữa quỹ hoán đổi và tài sản cơ sở.

Các nhà đầu tư mới tham gia vào thị trường thường không hiểu rõ quỹ tài chính ETF là gì, từ đó làm mất đi một trong những cơ hội đầu tư nâng cao lợi nhuận. Hy vọng những thông tin trong bài sẽ giúp cho bạn hiểu thêm về một hình thức đầu tư để có thể lựa chọn quỹ ETF cho phù hợp, tối đa lợi nhuận, hạn chế rủi ro.