Chứng khoán là gì? Thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào?

1. Chứng khoán là gì?

Để trả lời câu hỏi chứng khoán là gì bạn cần làm rõ khái niệm của nó. Định nghĩa trong Luật Chứng khoán chỉ ra rằng chứng khoán là các loại tài sản bao gồm cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng khoán phái sinh, trái phiếu, chứng quyền, chứng quyền có bảo đảm, quyền mua cổ phần, và chứng chỉ lưu ký. Tất cả những loại này đều là bằng chứng xác nhận quyền sở hữu hợp pháp của nhà đầu tư đối với tài sản của doanh nghiệp hoặc tổ chức phát hành.

Có nhiều loại chứng khoán khác nhau, phổ biến nhất là:

• Cổ phiếu: đại diện cho quyền sở hữu một phần vốn của công ty, mang lại cho bạn quyền lợi nhuận (thông qua cổ tức) và quyền biểu quyết trong công ty.
• Trái phiếu: là khoản vay nợ của công ty hoặc tổ chức, bạn cho họ vay tiền và nhận lãi suất đổi lại.
• Chứng chỉ quỹ: đại diện cho quyền sở hữu một rổ cổ phiếu của nhiều công ty khác nhau, được quản lý bởi công ty quản lý quỹ.

• Chứng khoán phái sinh: Bao gồm các hợp đồng tương lai, hợp đồng chênh lệch (options) và các sản phẩm tài chính phái sinh khác. Chứng khoán này được tạo ra từ giá trị của một tài sản gốc (ví dụ: cổ phiếu, hàng hóa, tỷ giá hoán đổi) nhưng không phải là sở hữu trực tiếp của tài sản đó.

• Chứng chỉ quỹ: Là quỹ đầu tư tổ hợp, được giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán. Nhà đầu tư mua ETFs để đầu tư vào một rổ đa dạng các tài sản, giúp phân tán rủi ro và đơn giản hóa việc đầu tư.

• Chứng quyền: Là quyền mua hoặc bán cổ phiếu với một giá cố định trong một khoảng thời gian nhất định, được phát hành bởi công ty hoặc tổ chức để thu hút vốn hoặc tăng cường thanh khoản.

Như vậy, đầu tư chứng khoán là việc mua bán các loại chứng khoán này trên thị trường với mục đích kiếm lời.

2. Thị trường chứng khoán là gì và cách thức hoạt động

Ngoài câu hỏi chứng khoán là gì thì thị trường chứng khoán hoạt động như thế nào cũng được nhiều người quan tâm. Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động như chào bán, niêm yết, giao dịch, và đầu tư vào chứng khoán. Đây cũng là nơi công bố thông tin, quản trị công ty công khai.

Đây cũng là nơi thực hiện các giao dịch theo nguyên tắc minh bạch, tôn trọng quyền sở hữu và tự do giao dịch. Nhà đầu tư trong thị trường này sẽ tự chịu trách nhiệm về rủi ro.

Thị trường chứng khoán hoạt động dựa trên nguyên tắc cung cầu. Khi có nhiều người muốn mua một loại chứng khoán nào đó thì giá của chứng khoán đó sẽ tăng lên. Ngược lại, khi có nhiều người muốn bán thì giá của chứng khoán đó sẽ giảm xuống.

Thị trường chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế của mỗi quốc gia, việc tìm hiểu chứng khoán là gì sẽ giúp bạn hiểu thêm về chức năng của nó, cụ thể:

Huy động vốn đầu tư

Thị trường chứng khoán cung cấp kênh huy động vốn hiệu quả cho các doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp có nguồn vốn để đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh.

Doanh nghiệp có thể huy động vốn thông qua việc phát hành cổ phiếu, trái phiếu... trên thị trường chứng khoán. Việc huy động vốn qua thị trường chứng khoán giúp giảm bớt áp lực cho hệ thống ngân hàng, đồng thời góp phần phân tán rủi ro cho nhà đầu tư.

Phân bổ vốn đầu tư

Thị trường chứng khoán giúp phân bổ nguồn vốn hiệu quả từ các nhà đầu tư đến các doanh nghiệp có tiềm năng phát triển. Thông qua cơ chế giá cả, thị trường chứng khoán phản ánh nhu cầu vốn của các doanh nghiệp và khả năng đầu tư của các nhà đầu tư.

Việc phân bổ vốn hiệu quả góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng suất xã hội, bởi vì nếu một số cổ phiếu giảm giá, những cổ phiếu khác vẫn có thể tăng giá, bù đắp lại khoản lỗ.

Định giá doanh nghiệp

Giá cổ phiếu của doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán phản ánh giá trị của doanh nghiệp đó. Giá cổ phiếu được xác định dựa trên cung cầu của thị trường, đồng thời phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư về tiềm năng phát triển của doanh nghiệp.

Việc định giá doanh nghiệp qua thị trường chứng khoán giúp tăng cường minh bạch trong hoạt động của doanh nghiệp và bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Lưu ý giá trị thực tế của doanh nghiệp có thể cao hơn hoặc thấp hơn giá trị ước tính.

Kích thích đổi mới sáng tạo

Thị trường chứng khoán cung cấp nguồn vốn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Các doanh nghiệp có ý tưởng sáng tạo có thể huy động vốn từ các nhà đầu tư thông qua thị trường chứng khoán để thực hiện dự án của mình.

Việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh giữa các doanh nghiệp cũng như của nền kinh tế, từ đó tạo ra nhiều sản phẩm, dịch vụ mới cho xã hội.

Góp phần ổn định nền kinh tế

Thị trường chứng khoán phản ánh tình hình kinh tế vĩ mô của quốc gia. Khi nền kinh tế phát triển tốt, thị trường chứng khoán thường có xu hướng tăng trưởng. Ngược lại, khi nền kinh tế gặp khó khăn, thị trường chứng khoán thường có xu hướng đi xuống.

Việc theo dõi biến động của thị trường chứng khoán giúp nhà đầu tư và các nhà hoạch định chính sách có thể dự báo tình hình kinh tế và đưa ra các biện pháp phù hợp để ổn định thị trường.

Ngoài ra, việc tìm hiểu thị trường chứng khoán là gìòn góp phần nâng cao nhận thức của người dân về đầu tư tài chính, thúc đẩy giáo dục tài chính và phát triển văn hóa đầu tư trong cộng đồng.

3. Quy trình giao dịch trên thị trường chứng khoán

Việc tìm hiểu về quy trình giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ giúp bạn hiểu hơn về chứng khoán là gì? Hiện quá trình giao dịch chứng khoán tại thị trường Việt Nam gồm các bước sau:

Mở tài khoản giao dịch: Lựa chọn công ty chứng khoán uy tín và phù hợp với nhu cầu của bản thân, sau đó mang theo các giấy tờ tùy thân hợp lệ đến công ty chứng khoán để mở tài khoản. Nạp tiền vào tài khoản giao dịch.

Đặt lệnh giao dịch: Truy cập hệ thống giao dịch trực tuyến hoặc phần mềm giao dịch của công ty chứng khoán. Chọn mã chứng khoán muốn giao dịch (cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ...).

• Lựa chọn loại lệnh giao dịch (mua, bán, mua ký quỹ, bán ký quỹ...).

• Nhập số lượng chứng khoán muốn giao dịch.

• Nhập giá mong muốn (đối với lệnh mua hoặc bán theo giá mong muốn).

• Xác nhận lệnh giao dịch.

Khớp lệnh: Hệ thống giao dịch sẽ khớp lệnh của bạn với lệnh của nhà đầu tư khác trên thị trường. Khi lệnh được khớp, bạn sẽ nhận được thông báo giao dịch thành công.

Thanh toán và nhận chứng khoán: Sau khi giao dịch thành công, bạn cần thực hiện thanh toán cho công ty chứng khoán (đối với lệnh mua) hoặc nhận thanh toán từ công ty chứng khoán (đối với lệnh bán). Chứng khoán sẽ được tự động chuyển vào tài khoản lưu ký của bạn.

Lưu ý:

• Quy trình giao dịch có thể thay đổi đôi chút tùy theo công ty chứng khoán.
• Nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ thông tin về thị trường chứng khoán trước khi tham gia giao dịch.
• Nên giao dịch với số tiền phù hợp với khả năng tài chính của bản thân.
• Cần quản lý rủi ro cẩn thận để tránh thua lỗ.

4. Đặc điểm của chứng khoán

Khi tìm hiểu chứng khoán là gì bạn sẽ phần nào biết được các đặc điểm riêng biệt của loại tài sản này, chúng khác với các loại tài sản khác như tiền mặt, bất động sản... Dưới đây là một số đặc điểm chính của chứng khoán mà bạn nên biết:

Tính thanh khoản cao: Chứng khoán có thể được mua bán dễ dàng trên thị trường chứng khoán. Nhà đầu tư có thể mua/bán chứng khoán bất cứ lúc nào khi thị trường mở cửa. Tính thanh khoản cao giúp nhà đầu tư dễ dàng giải ngân khi cần thiết.

Tính rủi ro cao: Giá chứng khoán biến động liên tục do ảnh hưởng của nhiều yếu tố như cung cầu, tình hình kinh tế, tâm lý thị trường... Nhà đầu tư có thể kiếm được lợi nhuận cao từ chứng khoán, nhưng cũng có thể mất tiền nếu giá chứng khoán giảm.

Tính sinh lời: Chứng khoán có khả năng sinh lời cao hơn so với các kênh đầu tư truyền thống như gửi tiết kiệm. Lợi nhuận từ chứng khoán có thể đến từ tiền cổ tức (đối với cổ phiếu) hoặc lãi suất (đối với trái phiếu).

Tính đa dạng: Có nhiều loại chứng khoán khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ... Mỗi loại chứng khoán có đặc điểm và rủi ro riêng. Nhà đầu tư có thể đa dạng hóa danh mục đầu tư bằng cách đầu tư vào nhiều loại chứng khoán khác nhau.

Tính đầu cơ: Một số nhà đầu tư tham gia thị trường chứng khoán với mục đích đầu cơ nhằm kiếm lợi nhuận nhanh chóng. Đầu cơ tiềm ẩn rủi ro cao hơn so với đầu tư dài hạn.

Tính thông tin: Thị trường chứng khoán cung cấp nhiều thông tin về các doanh nghiệp và nền kinh tế. Nhà đầu tư cần theo dõi và phân tích thông tin để đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.

Tính pháp lý: Hoạt động giao dịch chứng khoán được quản lý bởi các cơ quan quản lý nhà nước như Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Nhà đầu tư cần tuân thủ các quy định của pháp luật khi tham gia thị trường chứng khoán.

Ngoài ra, chứng khoán còn có một số đặc điểm khác như:

• Tính đòn bẩy tài chính: Nhà đầu tư có thể sử dụng đòn bẩy tài chính để tăng lợi nhuận tiềm năng, nhưng cũng đồng nghĩa với việc tăng rủi ro.
• Tính minh bạch: Thông tin về các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán được công bố rộng rãi.
• Tính quốc tế hóa: Thị trường chứng khoán Việt Nam đang ngày càng hội nhập với thị trường chứng khoán quốc tế.

Lưu ý: Qua đặc điểm chứng khoán là gì, bạn có thể thấy đầu tư chứng khoán tiềm ẩn rủi ro. Do đó, hãy tìm hiểu kỹ trước khi đầu tư và chỉ đầu tư số tiền trong khả năng bạn có thể gặp rủi ro. Bạn cũng có thể tham khảo ý kiến của các chuyên gia tài chính trước khi đưa ra quyết định đầu tư.

5. Những lợi ích và rủi ro khi chơi chứng khoán là gì?

Thị trường chứng khoán mang đến nhiều cơ hội sinh lời, nhưng cũng tiềm ẩn những rủi ro nhất định. Việc tìm hiểu chứng khoán là gì và hiểu rõ những lợi ích và rủi ro sẽ giúp bạn đưa ra quyết định đầu tư phù hợp với khả năng tài chính, mục tiêu....

5.1. Lợi ích khi chơi chứng khoán là gì?

Tiềm năng sinh lời cao: Thị trường chứng khoán mang lại lợi nhuận cao hơn so với các kênh đầu tư truyền thống như gửi tiết kiệm. Nhờ khả năng sinh lời cao, chứng khoán giúp bạn đạt được mục tiêu tài chính nhanh hơn, chẳng hạn như quỹ hưu trí, quỹ giáo dục cho con cái.

Gây dựng và bảo vệ tài sản: Chứng khoán là một công cụ tuyệt vời để gây dựng quỹ cho tương lai. Chứng khoán giúp bạn tăng trưởng tài sản theo thời gian do khả năng sinh lời lớn.

Khi bạn gửi tiền tiết kiệm, lãi suất thường không theo kịp tốc độ lạm phát, dẫn đến việc bạn mất giá của đồng tiền. Đầu tư vào chứng khoán giúp bạn bảo vệ tài sản khỏi lạm phát và tăng trưởng tài sản theo thời gian.

Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Chứng khoán là một kênh đầu tư tuyệt vời để đa dạng hóa danh mục đầu tư. Bằng cách đầu tư vào nhiều loại chứng khoán khác nhau, bạn có thể giảm thiểu rủi ro và tăng cơ hội kiếm lợi nhuận.

Nâng cao kiến thức tài chính: Việc tìm hiểu về chứng khoán giúp bạn nâng cao kiến thức tài chính, hiểu biết cách thức hoạt động của thị trường, cách quản lý tài chính hiệu quả và đưa ra các quyết định đầu tư sáng suốt.

Tham gia vào nền kinh tế: Khi bạn đầu tư vào chứng khoán, bạn trở thành đồng sở hữu của các công ty. Điều này giúp bạn góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế và thúc đẩy sự đổi mới.

Cơ hội học hỏi: Thị trường chứng khoán luôn biến động và có nhiều điều mới để học hỏi. Việc tìm hiểu kỹ chứng khoán là gì giúp bạn mở rộng kiến thức và cập nhật những xu hướng mới nhất trên thị trường.

Rèn luyện tính kiên nhẫn: Đầu tư chứng khoán đòi hỏi sự kiên nhẫn và kỷ luật. Chơi chứng khoán giúp bạn rèn luyện tính kiên nhẫn, khả năng chịu đựng áp lực và đưa ra quyết định sáng suốt trong bối cảnh thị trường biến động.

Lợi ích về mặt thuế: Một số quốc gia có chính sách ưu đãi thuế cho nhà đầu tư chứng khoán. Điều này giúp bạn tiết kiệm thuế và tăng lợi nhuận từ đầu tư.

5.2. Những rủi ro khi chơi chứng khoán là gì?

Mất tiền: Đây là rủi ro lớn nhất khi đầu tư chứng khoán. Giá chứng khoán biến động liên tục do ảnh hưởng của nhiều yếu tố như cung cầu, tình hình kinh tế, tâm lý thị trường.... Do đó, nhà đầu tư có thể mất tiền nếu giá chứng khoán giảm.

Rủi ro thanh khoản: Một số loại chứng khoán có thanh khoản thấp, nghĩa là khó mua bán trên thị trường. Điều này có thể khiến nhà đầu tư gặp khó khăn khi cần bán chứng khoán để thu hồi vốn.

Rủi ro lừa đảo: Có một số kẻ lừa đảo lợi dụng thị trường chứng khoán để lừa đảo nhà đầu tư. Do đó, nhà đầu tư cần cẩn thận và tìm hiểu kỹ thông tin trước khi đầu tư.

Rủi ro từ chính nhà đầu tư: Thiếu kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng đầu tư có thể dẫn đến việc nhà đầu tư đưa ra những quyết định sai lầm, từ đó dẫn đến thua lỗ.

Xem thêm:

Cổ phiếu Penny là gì? Tại sao đây là con dao hai lưỡi với các nhà đầu tư?

Cổ phiếu là gì? Tìm hiểu các loại cổ phiếu trên thị trường

7. Đầu tư chứng khoán cần trang bị những gì?

Để đầu tư chứng khoán hiệu quả, ngoài việc tìm hiểu chứng khoán là gì, bạn cần trang bị những kiến thức và kỹ năng sau:

Kiến thức cơ bản về thị trường chứng khoán

• Hiểu rõ cách thức hoạt động của thị trường chứng khoán, bao gồm các loại chứng khoán, quy trình giao dịch, các chỉ số thị trường...
• Nắm được các nguyên tắc cơ bản đầu tư chứng khoán, chẳng hạn như phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật, quản lý rủi ro...
• Ngoài ra bạn cần cập nhật tin tức và thông tin về thị trường chứng khoán một cách thường xuyên. Việc cập nhật tin tức và thông tin thường xuyên giúp bạn nắm bắt xu hướng thị trường và đưa ra những quyết định đầu tư phù hợp.

Kỹ năng phân tích

• Kỹ năng phân tích doanh nghiệp: Phân tích tình hình tài chính, hoạt động kinh doanh, tiềm năng phát triển của doanh nghiệp để đánh giá giá trị cổ phiếu.
• Kỹ năng phân tích thị trường: Phân tích xu hướng thị trường, các yếu tố ảnh hưởng đến giá chứng khoán để đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt.

Kỹ năng quản lý tài chính

Lập kế hoạch tài chính rõ ràng, xác định số vốn đầu tư phù hợp với khả năng tài chính của bản thân. Quản lý danh mục đầu tư hiệu quả, đa dạng hóa danh mục đầu tư để giảm thiểu rủi ro. Kiểm soát cảm xúc khi đầu tư, tránh đưa ra quyết định đầu tư theo cảm tính.

Kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin

• Biết cách sử dụng các phần mềm giao dịch chứng khoán, các công cụ phân tích thị trường.
• Tìm kiếm thông tin về thị trường chứng khoán trên các website uy tín.
• Tham gia các diễn đàn, cộng đồng đầu tư chứng khoán để trao đổi kinh nghiệm.

Tâm lý vững vàng

Thị trường chứng khoán luôn biến động, do đó bạn cần có tâm lý vững vàng để đối phó với những biến động của thị trường. Hiểu rõ chứng khoán là gì cùng với sự kiên nhẫn và kỷ luật trong đầu tư, không nên nóng vội và tham lam. Học hỏi từ những sai lầm và không ngừng nâng cao kiến thức và kỹ năng đầu tư.

Ngoài ra, bạn cũng nên:

• Mở tài khoản giao dịch chứng khoán tại một công ty chứng khoán uy tín.
• Tham khảo ý kiến của các chuyên gia tài chính trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
• Đầu tư với số tiền mà bạn có thể mất.

Chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo ra môi trường đầu tư lành mạnh cho các nhà đầu tư. Nó là hoạt động có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Do đó, cần cân nhắc kỹ lưỡng chứng khoán là gì cùng các thông tin liên quan trước khi tham gia thị trường sôi động này.