Thuế thu nhập cá nhân là gì? Tất tần tật những điều cần biết về thuế TNCN

1. Thuế thu nhập cá nhân là gì?

Thuế thu nhập cá nhân là gì? Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là một loại thuế trực thu, đánh vào phần lợi tức mà mỗi cá nhân cư trú hoặc không cư trú thu được từ các nguồn thu nhập khác nhau sau khi đã trừ đi các khoản được miễn giảm theo quy định.

Thuế TNCN không áp dụng cho những người có thu nhập dưới mức quy định, do đó đảm bảo tính công bằng trong xã hội, góp phần thu hẹp khoảng cách giàu nghèo giữa các tầng lớp.

Xem thêm: Mức Lương Đóng Thuế Thu Nhập Cá Nhân? Đối Tượng Phải Đóng Thuế TNCN

2. Lợi ích quan trọng của việc đóng thuế thu nhập cá nhân

Việc hiểu thuế thu nhập cá nhân là gì không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo nguồn thu cho ngân sách quốc gia mà còn có ý nghĩa to lớn trong việc xây dựng một xã hội công bằng.

2.1. Về mặt kinh tế - xã hội lợi ích của thuế thu nhập cá nhân là gì?

• Đóng góp vào ngân sách quốc gia: Thuế thu nhập cá nhân là một trong những nguồn thu chính của ngân sách nhà nước. Sự tăng trưởng kinh tế kéo theo thu nhập bình quân đầu người tăng, từ đó làm tăng thu nhập từ thuế thu nhập cá nhân. Trong bối cảnh tự do hóa thương mại ảnh hưởng đến thuế xuất nhập khẩu, vai trò của thuế thu nhập cá nhân càng trở nên quan trọng.

• Thúc đẩy công bằng xã hội: Tại Việt Nam, sự chênh lệch giàu nghèo vẫn còn đáng kể. Thuế thu nhập cá nhân thường chỉ áp dụng cho người có thu nhập trung bình trở lên, không đánh vào người có thu nhập thấp. Mặc dù chưa phải là nguồn thu lớn nhất, thuế thu nhập cá nhân đóng góp đáng kể vào việc thực hiện chính sách công bằng xã hội.

• Điều tiết kinh tế vĩ mô: Thuế thu nhập cá nhân là công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô, khuyến khích tiết kiệm và đầu tư hiệu quả. Việc điều chỉnh thu nhập giữa các nhóm đối tượng khác nhau thông qua thuế thu nhập cá nhân giúp tăng cường phúc lợi xã hội.

• Phát hiện thu nhập bất hợp pháp: Thuế thu nhập cá nhân có vai trò quan trọng trong việc phát hiện các khoản thu nhập bất hợp pháp như hối lộ, tham ô, buôn lậu, trốn thuế và lừa đảo.

2.2. Về mặt hệ thống thuế lợi ích của thuế thu nhập cá nhân là gì?

• Khắc phục hạn chế của các loại thuế khác: Thuế thu nhập cá nhân khắc phục tính lũy thoái của các loại thuế giá trị gia tăng và thuế tiêu dùng, đảm bảo tính công bằng trong hệ thống thuế thông qua phương pháp lũy tiến từng phần.

• Hạn chế thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp: Mối liên hệ giữa thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp giúp hạn chế tình trạng doanh nghiệp khai khống chi phí để trốn thuế, từ đó đảm bảo nguồn thu cho ngân sách.

2. Đối tượng nào cần nộp thuế thu nhập cá nhân?

Đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân là gì? Theo quy định tại Điều 2 Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, đối tượng nộp thuế thu nhập cá nhân hiện nay bao gồm:

(1) Cá nhân cư trú có thu nhập chịu thuế phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam, và cá nhân không cư trú có thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam, theo quy định tại mục 3.

(2) Cá nhân cư trú được xác định là người đáp ứng ít nhất một trong các điều kiện sau:

• Hiện diện tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên trong một năm dương lịch, hoặc trong khoảng thời gian 12 tháng liên tục tính từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam.

• Có nơi cư trú ổn định tại Việt Nam, bao gồm có đăng ký thường trú hoặc thuê nhà ở theo hợp đồng có thời hạn.

(3) Cá nhân không cư trú được xác định là người không đáp ứng các điều kiện nêu tại mục (2).

3. Mức đóng thuế thu nhập cá nhân

Sau khi tìm hiểu thuế thu nhập cá nhân là gì tiếp theo chúng ta sẽ cùng phân tích các mức thuế thu nhập cá nhân được xác định dựa trên nguồn thu nhập của mỗi cá nhân. Cụ thể như sau:

Đối với thu nhập từ tiền công, tiền lương, kinh doanh, áp dụng biểu thuế lũy tiến với các mức thuế suất tương ứng với từng bậc thu nhập như sau:

Đối với thu nhập từ đầu tư, chuyển nhượng vốn, chuyển nhượng bất động sản, chuyển nhượng thương mại, trúng giải thưởng, bản quyền, nhận tài sản thừa kế, quà tặng, áp dụng biểu thuế toàn phần với các mức thuế suất như sau:

4. Thời hạn nộp thuế thu nhập cá nhân

Thời gian nộp thuế thu nhập cá nhân là gì? Có 2 mốc thời gian nộp thuế thu nhập cá nhân mà bất kỳ cá nhân nào cũng cần quan tâm chính là thời điểm tạm nộp thuế và thời hạn quyết toán. Cụ thể:

4.1. Thời điểm tạm nộp thuế TNCN

Căn cứ theo Khoản 1, Điều 44, Luật Quản lý thuế 2019, thời điểm tạm nộp thuế TNCN được quy định cụ thể như sau:

• Tạm nộp thuế thu nhập cá nhân hàng tháng: Chậm nhất vào ngày 20 của tháng kế tiếp tháng phát sinh nghĩa vụ thuế.

• Tạm nộp thuế thu nhập cá nhân theo quý: Chậm nhất vào ngày cuối cùng của tháng đầu tiên của quý phát sinh nghĩa vụ thuế.

4.2. Thời hạn quyết toán thuế thu nhập cá nhân là gì?

Căn cứ theo Khoản 4, Điều 44, Luật Quản lý thuế 2019, thời điểm quyết toán thuế TNCN được quy định cụ thể như sau:

• Chậm nhất vào ngày 31/03: Trường hợp cá nhân ủy quyền cho cá nhân, tổ chức trả thu nhập quyết toán thuế.

• Chậm nhất vào ngày 30/04: Trường hợp cá nhân tự mình thực hiện quyết toán thuế.

Xem thêm: Khấu Trừ Thuế TNCN Là Gì? Hướng Dẫn Khấu Trừ Thuế Thu Nhập Cá Nhân

5. Hướng dẫn cách tính thuế thu nhập cá nhân chi tiết

Cách tính thuế thu nhập cá nhân là gì? Dưới đây là các hướng dẫn cách tính thuế thu nhập cá nhân chi tiết giúp bạn nắm được quy trình tổng thể khi tính thuế:

5.1. Đối với cá nhân cư trú

Cách tính thuế thu nhập cá nhân là gì? Đối với cá nhân cư trú sẽ có 2 trường hợp.

Trường hợp 1: Người lao động có hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên

Phương pháp tính thuế thu nhập cá nhân:

Thuế thu nhập cá nhân = Thu nhập chịu thuế x Thuế suất

Trong đó:

• Thu nhập chịu thuế = Tổng thu nhập – Các khoản miễn thuế

• Thuế suất: Tra cứu theo biểu thuế lũy tiến từng phần, gồm 7 bậc với 5 mức thuế suất từ 5% – 35%.

Quy trình tính thuế thu nhập cá nhân là gì được thực hiện như sau:

• Bước 1: Tổng hợp các khoản thu nhập từ tiền lương, tiền công.

• Bước 2: Xác định các khoản thu nhập được miễn thuế: Tiền tăng ca, làm thêm giờ, tiền làm việc vào ban đêm Thu nhập của thuyền viên Việt Nam làm việc cho hãng tàu Việt Nam vận tải quốc tế hoặc hãng tàu nước ngoài

• Bước 3: Xác định tổng thu nhập chịu thuế

• Bước 4: Xác định các khoản giảm trừ:

  • Giảm trừ gia cảnh

  • Giảm trừ phí đóng bảo hiểm, từ thiện, khuyến học, nhân đạo và quỹ hưu trí tự nguyện.

• Bước 5: Tính thuế thu nhập cá nhân phải nộp theo mức thuế suất tương ứng trong biểu thuế lũy tiến.

Minh họa tính thuế thu nhập cá nhân: A là nhân viên văn phòng, có thu nhập 40 triệu đồng / tháng. A có các khoản nộp BHXH (8%), BHYT (1,5%), BHTN (1%). A nuôi 1 con dưới 18 tuổi.

Thuế TNCN của A được tính như sau: Thu nhập chịu thuế: 40.000.000 (đồng)

Các khoản giảm trừ:

• Giảm trừ gia cảnh cho bản thân: 11.000.000 (đồng)

• Giảm trừ gia cảnh cho 1 người phụ thuộc: 4.400.000 (đồng)

Tổng tiền BHXH + BHYT: 40.000.000 x (8% + 1,5% + 1%) = 4.200.000 (đồng)

Tổng các khoản được giảm trừ: 11.000.000 + 4.400.000 + 4.200.000 = 19.600.000 (đồng)

Thu nhập tính thuế của A: 40.000.000 – 19.600.000 = 20.400.000 đồng

=> Thu nhập tính thuế của A thuộc bậc 4.

Vậy số tiền thuế TNCN mà A phải nộp là: 20.400.000 x 20% – 1.650.000 = 2.430.000 (đồng)

Ngoài ra, bạn có thể tính thuế thu nhập cá nhân phải nộp theo phương pháp rút gọn bằng cách áp dụng công thức ở bảng tính thuế thu nhập cá nhân dưới đây.

Trường hợp 2: Người không có hợp đồng lao động hoặc có hợp đồng lao động dưới 3 tháng

Theo quy định tại điểm i khoản 1 Điều 25 Thông tư 111/2013/TT-BTC, các cá nhân cư trú không có hợp đồng lao động hoặc có hợp đồng lao động dưới 3 tháng mà có thu nhập từ 2 triệu đồng/tháng thì sẽ bị khấu trừ thuế TNCN 10% trên tổng thu nhập (Đơn vị trả thu nhập sẽ khấu trừ luôn trước khi trả tiền)

Công thức tính thuế thu nhập cá nhân cho người không có hợp đồng lao động hoặc có hợp đồng lao động dưới 3 tháng:

Thuế thu nhập cá nhân phải nộp = 10% x Tổng thu nhập trước khi trả

5.2. Đối với cá nhân không cư trú

Theo quy định hiện hành, những người không cư trú tại Việt Nam không được hưởng các khoản giảm trừ gia cảnh. Vì vậy, nếu có thu nhập chịu thuế, họ phải nộp thuế thu nhập cá nhân với mức thuế suất 20% trên toàn bộ thu nhập chịu thuế.

• Các khoản thu nhập của người không cư trú không được giảm trừ bao gồm: Phí đóng bảo hiểm

• Các khoản được giảm trừ bao gồm: khoản đóng bảo hiểm, quỹ hưu trí tự nguyện, đóng góp khuyến học, nhân đạo, làm từ thiện.

Theo Khoản 1 Điều 18 Thông tư 111/2013/TT-BTC, số thuế thu nhập cá nhân phải nộp của người không cư trú được tính theo công thức sau:

Thuế thu nhập cá nhân phải nộp = 20% x Thu nhập chịu thuế

Trong đó, thu nhập chịu thuế là tổng tiền lương, tiền công và các khoản thu nhập khác mà người nộp thuế nhận được trong kỳ tính thuế và được xác định tương tự như thu nhập chịu thuế của người cư trú.

6. Các khoản thu nhập chịu thuế và các khoản giảm trừ

Cơ sở tính thuế thu nhập cá nhân bao gồm toàn bộ khoản thu nhập cá nhân nhận được, trừ các khoản sau:

• Phụ cấp ăn trưa, ăn giữa ca.

• Trợ cấp điện thoại.

• Trợ cấp trang phục.

• Chi phí công tác.

• Tiền lương làm thêm giờ.

Các khoản giảm trừ khi tính thuế thu nhập cá nhân gồm có:

• Giảm trừ bản thân người nộp thuế: 132 triệu đồng/năm (11 triệu đồng/tháng).

• Giảm trừ người phụ thuộc: 4,4 triệu đồng/tháng/người.

• Các khoản bảo hiểm bắt buộc (BHXH, BHYT, BHTN) và bảo hiểm đặc thù theo ngành nghề.

• Các khoản đóng góp tự nguyện: bảo hiểm, từ thiện, khuyến học, quỹ nhân đạo và hưu trí.

Lưu ý, để được giảm trừ cho người phụ thuộc, người nộp thuế cần đáp ứng:

• Đã đăng ký và có mã số thuế.

• Cung cấp đầy đủ hồ sơ chứng minh quan hệ phụ thuộc.

Thuế thu nhập cá nhân là gì như một phần không thể thiếu trong hệ thống thuế của mỗi quốc gia, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Việc hiểu rõ và thực hiện đúng các quy định về thuế TNCN không chỉ là trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn giúp chúng ta tận dụng được những quyền lợi và ưu đãi mà pháp luật mang lại. Hy vọng rằng những thông tin trong bài viết này đã giúp bạn có cái nhìn tổng quan và đầy đủ hơn về thuế TNCN, từ đó có thể tự tin hơn trong việc kê khai và nộp thuế.