Nghiên cứu khoa học là gì? Người mới bắt đầu nghiên cứu cần biết

1. Nghiên cứu khoa học là gì?

Đầu tiên, chúng ta sẽ tìm hiểu khái niệm nghiên cứu khoa học là gì? Nghiên cứu khoa học là việc khám phá, quan sát và thử nghiệm dựa trên thông tin thu thập được để hiểu sâu hơn về tự nhiên và xã hội. Cụm từ “Scientific research” tên nghiên cứu khoa học tiếng anh là gì.

Mục tiêu là khám phá ra những quy luật tổng quát, hiểu biết mới hoặc áp dụng kiến thức vào thực tiễn. Để làm điều này, người nghiên cứu cần phải có kiến thức cơ bản trong lĩnh vực nghiên cứu và kỹ năng tự học. Đối với sinh viên, dù có hạn chế về kiến thức, việc tự học và chọn đề tài phù hợp sẽ giúp họ phát triển khả năng nghiên cứu khoa học là gì.

2. Phân loại nghiên cứu khoa học hiện nay

Nghiên cứu khoa học là hoạt động trí tuệ sáng tạo nhằm khám phá, phát hiện và giải thích thế giới tự nhiên và xã hội. Ngoài khái niệm nghiên cứu khoa học là gì, với nhu cầu nghiên cứu khoa học đa dạng hiện nay, chúng ta sẽ tìm hiểu những phân loại nghiên cứu khoa học với nhiều tiêu chí khác nhau.

2.1. Theo chức năng nghiên cứu

Nghiên cứu khoa học theo chức năng nghiên cứu là cách sắp xếp các hoạt động nghiên cứu khoa học dựa trên mục đích và vai trò của chúng trong quá trình phát triển tri thức:

• Nghiên cứu mô tả: Tập trung vào việc mô tả và phân loại các sự vật, hiện tượng. Đây có thể là mô tả chi tiết về một sự vật cụ thể hoặc so sánh giữa nhiều sự vật khác nhau.
• Nghiên cứu giải thích: Tập trung vào việc hiểu và giải thích các quy luật chi phối các hiện tượng, quá trình vận động của sự vật.
• Nghiên cứu dự báo: Tập trung vào việc dự đoán xu hướng và diễn biến của các hiện tượng, sự vật trong tương lai.
• Nghiên cứu sáng tạo: Tập trung vào việc phát triển và tạo ra những quy luật, sự vật mới hoàn toàn.

2.2. Theo tính chất của sản phẩm nghiên cứu

Nghiên cứu khoa học là gì cũng được phân loại theo tính chất của sản phẩm nghiên cứu:

• Nghiên cứu cơ bản: Tập trung khám phá và phát hiện các thuộc tính, cấu trúc bên trong của sự vật, hiện tượng.
• Nghiên cứu ứng dụng: Sử dụng kết quả của nghiên cứu cơ bản để giải thích và tạo ra các giải pháp, công nghệ, sản phẩm áp dụng vào thực tế và sản xuất.
• Nghiên cứu triển khai: Áp dụng các nghiên cứu cơ bản và ứng dụng vào việc tổ chức triển khai, thực hiện thử nghiệm ở mức độ cụ thể.

Xem thêm: Nhân Viên Là Gì? Phân Biệt Sự Khác Nhau Giữa Nhân Viên Và Chuyên Viên

3. Những khái niệm cơ bản trong nghiên cứu khoa học

Nghiên cứu khoa học giúp con người hiểu biết sâu sắc hơn về thế giới xung quanh, từ đó ứng dụng những kiến thức khoa học để phục vụ cho cuộc sống. Ngoài việc tìm hiểu nghiên cứu khoa học là gì, bạn cần nắm vững những khái niệm cơ bản sau:

• Đề tài nghiên cứu khoa học là gì?

Một đề tài nghiên cứu là cách tổ chức hoạt động nghiên cứu khoa học do một cá nhân hoặc một nhóm người thực hiện để khám phá và trả lời các câu hỏi về mặt học thuật hoặc áp dụng vào thực tế. Mỗi dự án nghiên cứu bạn cần phải tìm hiểu nghiên cứu khoa học là gì, đặt tên gọi, xác định ngắn gọn và tóm tắt mục tiêu nghiên cứu của dự án.

• Đối tượng nghiên cứu là gì?

Đối tượng nghiên cứu là bản chất sự vật hoặc hiện tượng mà người nghiên cứu quan tâm, muốn tìm hiểu và giải mã. Nó bao gồm những mặt, đặc tính và những quan hệ tồn tại trong sự vật; là những khía cạnh cơ bản của vấn đề nghiên cứu mà người nghiên cứu quan tâm, có nhu cầu tìm hiểu.

• Mục tiêu nghiên cứu là gì?

Mục tiêu nghiên cứu là đích đến mà người nghiên cứu hướng đến, là những gì họ mong muốn đạt được sau khi hoàn thành quá trình nghiên cứu. Nó đóng vai trò như kim chỉ nam, định hướng cho toàn bộ hoạt động nghiên cứu, giúp đảm bảo nghiên cứu đi đúng hướng và đạt được kết quả mong muốn.

• Khách thể nghiên cứu là gì?

Khách thể nghiên cứu là phạm vi không gian, sự vật, hiện tượng, quá trình, mối quan hệ mà người nghiên cứu chọn làm đối tượng để nghiên cứu, tìm hiểu và khám phá.

• Đối tượng khảo sát là gì?

Đối tượng khảo sát là nhóm người hoặc tập thể mà nhà nghiên cứu lựa chọn để thu thập thông tin thông qua phương pháp khảo sát. Họ là những người sẽ trực tiếp trả lời các câu hỏi trong bảng khảo sát, cung cấp dữ liệu quan trọng cho nghiên cứu.

• Phạm vi nghiên cứu là gì?

Phạm vi nghiên cứu là giới hạn của một nghiên cứu khoa học, bao gồm cả về không gian, thời gian, nội dung và phương pháp nghiên cứu. Nó xác định ranh giới cho những gì nhà nghiên cứu sẽ tập trung tìm hiểu và khám phá, giúp đảm bảo nghiên cứu khoa học là gì đi đúng hướng và đạt được mục tiêu đề ra.

4. Những phương pháp nghiên cứu khoa học phổ biến

Phương pháp nghiên cứu khoa học tập hợp những công cụ, kỹ thuật và quy trình được sử dụng để thu thập, phân tích và tổng hợp thông tin nhằm mục đích giải quyết các vấn đề khoa học. Ngoài những thông tin về nghiên cứu khoa học là gì, việc tìm hiểu phương pháp nghiên cứu khoa học là gì cũng rất quan trọng để đảm bảo tính khoa học, khách quan và hiệu quả của nghiên cứu.

4.1. Phương pháp luận

Phương pháp luận là hệ thống những nguyên tắc, quan điểm chung về nhận thức, sáng tạo khoa học, được vận dụng để chỉ đạo, định hướng cho hoạt động nghiên cứu khoa học. Nó đóng vai trò như kim chỉ nam, dẫn dắt nhà nghiên cứu đi đúng hướng, lựa chọn phương pháp nghiên cứu phù hợp và đạt được kết quả khoa học chính xác, khách quan.

4.2. Phương pháp thu thập số liệu

Phương pháp thu thập số liệu là công cụ đắc lực giúp nhà nghiên cứu thu thập thông tin, dữ liệu chính xác và khách quan để phục vụ cho nghiên cứu khoa học. Việc lựa chọn phương pháp thu thập số liệu phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác, độ tin cậy và giá trị khoa học của nghiên cứu.

4.3. Phương pháp nghiên cứu định tính

Phương pháp nghiên cứu định tính là phương pháp nghiên cứu sử dụng dữ liệu phi số lượng, phi cấu trúc để khám phá và hiểu rõ hơn về các hiện tượng xã hội, văn hóa và con người. Nó đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu khoa học, đặc biệt là trong các lĩnh vực như tâm lý học, xã hội học, nhân học, giáo dục, v.v.

4.4. Phương pháp nghiên cứu định lượng

Phương pháp nghiên cứu định lượng là phương pháp nghiên cứu sử dụng dữ liệu số liệu để thu thập thông tin và kiểm tra giả thuyết. Dữ liệu số liệu có thể được thu thập thông qua các phương pháp như khảo sát, thí nghiệm, phân tích số liệu thống kê, v.v. Phương pháp nghiên cứu định lượng được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khoa học, bao gồm khoa học xã hội, khoa học tự nhiên, y học, kinh tế, v.v.

5. Những phương pháp nghiên cứu khoa học theo thực tiễn

Ngoài những phương pháp phổ biến trong nghiên cứu khoa học là gì, trong thực tiễn, có rất nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau được sử dụng, tùy thuộc vào mục đích, đối tượng và điều kiện nghiên cứu.

5.1. Phương pháp quan sát

Phương pháp quan sát là một phương pháp nghiên cứu khoa học cơ bản, được sử dụng để thu thập thông tin về sự vật, hiện tượng một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các giác quan của con người hoặc các thiết bị hỗ trợ.

5.2. Phương pháp điều tra

Phương pháp điều tra là một phương pháp nghiên cứu khoa học được sử dụng để thu thập thông tin từ một nhóm người hoặc đối tượng nghiên cứu thông qua việc sử dụng các công cụ như bảng khảo sát, phỏng vấn và quan sát.

5.3. Phương pháp thực nghiệm

Phương pháp thực nghiệm là phương pháp nghiên cứu khoa học sử dụng thí nghiệm để kiểm tra giả thuyết và thu thập dữ liệu. Trong thí nghiệm, nhà nghiên cứu chủ động tạo ra các điều kiện nhất định, tác động vào đối tượng nghiên cứu và quan sát, đo lường những thay đổi xảy ra.

5.4. Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm

Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm sử dụng để thu thập, phân tích và tổng hợp những kinh nghiệm thực tiễn trong một lĩnh vực cụ thể. Phương pháp này thường được sử dụng trong các lĩnh vực khoa học xã hội, khoa học giáo dục, khoa học quản lý, v.v.

5.5. Phương pháp chuyên gia

Phương pháp chuyên gia sử dụng kiến thức, kinh nghiệm và đánh giá của các chuyên gia trong một lĩnh vực cụ thể để thu thập thông tin và đưa ra kết luận. Các chuyên gia được tham khảo ý kiến có thể là những nhà khoa học, nhà nghiên cứu, nhà thực hành có uy tín trong lĩnh vực liên quan đến chủ đề nghiên cứu.

6. Các bước tham gia nghiên cứu khoa học

Sau khi tìm hiểu những khái niệm xoay quanh nghiên cứu khoa học là gì và những phương pháp nghiên cứu, để thực hiện nghiên cứu khoa học một cách hiệu quả, các nhà khoa học cần tuân theo các bước sau:

1. Xác định vấn đề nghiên cứu: Điều quan trọng nhất khi tham gia nghiên cứu khoa học là xác định rõ ràng câu hỏi nghiên cứu. Các nhà nghiên cứu cần phải đặt ra những câu hỏi cụ thể và có thể đo lường được để điều hướng cho quá trình nghiên cứu.
2. Tổng quan về tài liệu: Bước này giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về tình hình kiến thức hiện có, xác định các khoảng trống hoặc tranh luận và tạo ra một cơ sở cho nghiên cứu mới. Bằng cách nắm bắt các tài liệu tham khảo, các nhà nghiên cứu có thể thu được cái nhìn sâu sắc và đóng góp vào khối kiến thức tổng thể.
3. Xác định phương pháp nghiên cứu: Sau khi đặt ra câu hỏi nghiên cứu và đánh giá tài liệu, các nhà nghiên cứu cần lập kế hoạch cho phương pháp nghiên cứu. Một kế hoạch nghiên cứu cẩn thận giúp đảm bảo sự hợp lệ và tin cậy của các kết quả.
4. Thu thập và phân tích dữ liệu: Tiếp theo là việc thu thập dữ liệu dựa trên nghiên cứu đã chọn. Bao gồm việc tiến hành các cuộc khảo sát, phỏng vấn, thử nghiệm, quan sát hoặc phân tích các bộ dữ liệu hiện có.
5. Rút ra kết luận: Sau khi dữ liệu được thu thập, chúng sẽ được phân tích bằng các phương pháp thống kê hoặc định tính để rút ra những hiểu biết có ý nghĩa. Các nhà nghiên cứu sẽ dựa vào các phát hiện này để rút ra kết luận, giải thích ý nghĩa của chúng và đánh giá xem chúng có hỗ trợ hoặc phản bác các giả thuyết ban đầu hay không.

Xem thêm: Đồng Nghiệp Là Gì? Cách Xây Dựng Mối Quan Hệ Đồng Nghiệp Tốt Đẹp

Vậy là chúng ta đã kết thúc hành trình tìm hiểu nghiên cứu khoa học là gì. Nghiên cứu khoa học là hành trình khám phá tri thức, mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh và giải quyết những vấn đề thực tiễn. Hành trình nghiên cứu khoa học có thể gặp nhiều khó khăn, thử thách nhưng cũng đầy thú vị và bổ ích. Với sự kiên trì, nỗ lực và đam mê, bạn hoàn toàn có thể chinh phục tri thức và góp phần vào sự phát triển chung của khoa học.