Phiên dịch là gì? Đọc để trở thành nhà phiên dịch chuyên nghiệp với mức lương hấp dẫn

1. Phiên dịch là gì?

Đầu tiên, bạn cần tìm hiểu phiên dịch là gì. Phiên dịch là công việc chuyển đổi và truyền đạt thông tin từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Người phiên dịch cần hiểu và ghi nhớ thông tin từ ngôn ngữ nguồn trong thời gian ngắn. Sau đó, họ cần ngay lập tức chuyển đổi và truyền đạt thông tin đó một cách chính xác nhất bằng ngôn ngữ đích.

Người phiên dịch cần đảm bảo việc giao tiếp giữa hai hoặc nhiều ngôn ngữ khác nhau diễn ra chính xác và hiệu quả nhất. Họ cần dịch xuôi và dịch ngược nhanh chóng nhất mà không có sự hỗ trợ của tài liệu hay từ điển. Và điều quan trọng là người làm công việc này luôn phải đảm bảo nội dung và ý nghĩa của thông tin đó không bị thay đổi.

>>>Xem thêm: Nghiên Cứu Khoa Học Là Gì? Người Mới Bắt Đầu Nghiên Cứu Cần Biết

2. Phiên dịch là làm gì?

Với từng vị trí và lĩnh vực làm việc, câu trả lời cụ thể cho phiên dịch là gì có thể khác nhau. Những người phiên dịch có thể làm việc trong nhiều môi trường đa dạng như các công ty đa quốc gia, những tổ chức chính phủ, các tổ chức hội nghị,... Nhìn chung, những công việc cơ bản của phiên dịch cần làm bao gồm:

• Xây dựng trường từ vựng chuyên ngành và thuật ngữ trong các lĩnh vực chuyên môn. Người phiên dịch cần tìm hiểu về văn hóa và quy tắc giao tiếp của cả hai ngôn ngữ mà mình làm việc. Cần nghiên cứu trước về lĩnh vực cụ thể và các thông tin liên quan đến nội dung cần phiên dịch.

• Phiên dịch các cuộc họp, hội thảo, hội nghị, phỏng vấn, sự kiện,... Họ cần phiên dịch nội dung từ người phát biểu đến những người tham gia sự kiện đó. Và ngược lại, người phiên dịch cần truyền lại lại những câu hỏi, nhận xét, ý kiến,... của người nghe để việc giao tiếp giữa hai bên diễn ra hiệu quả.

• Phiên dịch trong các cuộc gặp gỡ, đàm phán và hỗ trợ công ty duy trì quan hệ tốt với đối tác, khách hàng nước ngoài. Người phiên dịch thường có trách nhiệm lắng nghe những yêu cầu, mong muốn, ý kiến của khách hàng. Sau đó, hỗ trợ công ty trong việc giải quyết những nguyện vọng và xây dựng quan hệ hợp tác với khách hàng.

• Tham gia vào việc kiểm tra các văn bản, tài liệu, hợp đồng,...và lập các báo cáo song ngữ. Đôi khi, người phiên dịch sẽ làm việc như vai trò của một thư ký trong các cuộc đàm phán hợp tác.

3. So sánh Phiên dịch và Biên dịch

Phiên dịch và biên dịch đều là quá trình chuyển đổi ngôn ngữ, nhưng chúng khác nhau về cách thức và yêu cầu kỹ năng:

• Phiên dịch là dịch lời nói từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác một cách trực tiếp, thường cần trong các cuộc họp, hội nghị hoặc qua điện thoại. Phiên dịch đòi hỏi kỹ năng phản ứng nhanh chóng và khả năng xử lý thông tin tức thời dưới áp lực của thời gian.

• Biên dịch là quá trình chuyển đổi văn bản viết, yêu cầu độ chính xác cao và thường có thời gian để nghiên cứu, sửa đổi. Biên dịch viên cần có khả năng hiểu sâu và kỹ năng viết tốt để đảm bảo bản dịch mượt mà và chính xác

4. Những hình thức phiên dịch thường gặp

Sau khi tìm hiểu phiên dịch là gì, bạn cần tìm hiểu các hình thức phiên dịch thường gặp để

4.1. Phiên dịch song song

Phiên dịch song song trong tiếng Anh là simultaneous interpreting và thường được gọi tắt là phiên dịch cabin. Người phiên dịch cần nghe, hiểu và ghi nhớ thông tin từ người nói nhanh chóng. Sau đó, ngay lập tức dịch và chuyển tải nội dung sang ngôn ngữ của người nghe.

Dễ hiểu hơn, hình thức này đòi hỏi người phiên dịch gần như nói đồng thời với người nói để người nghe tiếp nhận thông tin nhanh nhất có thể. Vì vậy, phiên dịch viên gần như không có quá nhiều thời gian để suy nghĩ nhiều.

Người phiên dịch cabin phải đảm bảo thành thạo cả hai ngôn ngữ và có thể linh hoạt ứng biến. Đây cũng là hình thức phiên dịch đòi hỏi nhiều kỹ năng nhất. Người phiên dịch thường sẽ ngồi trong cabin, tiếp nhận thông tin qua tai nghe và chuyển ngữ lại với người nghe bằng micro.

4.2. Phiên dịch liên tục

Phiên dịch liên tục hay consecutive interpreting là hình thức dịch mà người phiên dịch sẽ chuyển ngữ sau khi người nói truyền đạt xong thông tin. Họ sẽ ghi chú lại những vấn đề cần truyền đạt từ 1 - 5 phút sau khi người nói vừa trình bày.

Sau đó, phiên dịch viên có thể trao đổi hoặc thống nhất lại một nội dung nào đó với người nói. Cuối cùng, họ sẽ truyền đạt lại những ý chính đó với người nghe. Hình thức này đảm bảo thông tin được truyền đạt một cách mạch lạc giúp người phiên dịch hiểu nội dung cần truyền đạt một cách rõ ràng và thống nhất với người nói hơn. Dịch nói tiếp khá tốn thời gian cho phiên dịch viên trao đổi và chuyển ngữ. Tuy nhiên, đây vẫn là hình thức dịch phổ biến nhất và thường được gọi là dịch đuổi.

4.3. Phiên dịch tiếp cận

Phiên dịch tiếp cận thường được gọi là liaison interpreting. Đây là hình thức phiên dịch thường thấy trong các buổi họp, cuộc gặp mặt, đàm phán nhỏ. Sẽ chỉ có một phiên dịch viên đảm nhận việc dịch xuôi và ngược giữa hai ngôn ngữ.

4.4. Phiên dịch tiếp sức

Relay interpreting hay phiên dịch tiếp sức là hình thức thường thấy trong các hội nghị quốc tế lớn, có sự tham gia của nhiều quốc gia khác nhau. Những phiên dịch viên sẽ chuyển ngữ từ ngôn ngữ thứ nhất sang ngôn ngữ thứ hai.

Song song, phiên dịch viên khác sẽ dịch từ ngôn ngữ thứ hai sang thứ ba và cứ tiếp tục như thế. Thách thức lớn nhất của hình thức này là dễ gây ra việc hiểu không đúng ý nghĩa ban đầu sau khi chuyển ngữ nhiều lần.

4.5. Phiên dịch thầm

Phiên dịch thầm - whispering interpreting khá giống với hình thức phiên dịch song song. Nhưng ở đây, người phiên dịch sẽ chỉ cần nói thầm lại cho một người hoặc một nhóm nhỏ. Đây là hình thức thường thấy trong các cuộc họp về quân sự, chính trị và những buổi họp cần đảm bảo sự bí mật.

4.6. Phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu

Hình thức phiên dịch đặc biệt này có tên chính xác là sign language interpreting. Đây là hình thức mà người phiên dịch cần chuyển nội dung cần truyền đạt thành ký hiệu thay vì lời nói.

Ngược lại, họ cũng chuyển những vấn đề của người xem từ ngôn ngữ ký hiệu sang ngôn ngữ của người nói ban đầu. Phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu thường được dùng trong những hội nghị có sự tham gia của người khiếm thính hoặc các chương trình tin tức, thời sự.

5. Làm phiên dịch cần bằng cấp, chứng chỉ gì? Địa điểm học phiên dịch tốt nhất

Để làm phiên dịch viên chuyên nghiệp, ngoài bằng cử nhân ngôn ngữ hoặc phiên dịch từ các trường đại học, việc sở hữu chứng chỉ phiên dịch như chứng chỉ của Hiệp hội Phiên dịch viên Mỹ (ATA) hoặc chứng chỉ phiên dịch tại địa phương có thể cần thiết để cải thiện tính cạnh tranh và chuyên môn. Các khóa học chứng chỉ ngắn hạn cũng là lựa chọn tốt để nâng cao kỹ năng. Ở Việt Nam, bạn có thể theo học ngành phiên dịch tại các trường đại học có uy tín như:

• Đại học Hà Nội
• Đại học Ngoại Ngữ - Đại học Quốc Gia Hà Nội
• Đại học Sài Gòn
• Đại học Cần Thơ
• Học viện Ngoại Giao
• Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc Gia TP. Hồ Chí Minh

6. Những tố chất một người phiên dịch cần có?

Từ việc tìm hiểu phiên dịch là gì ở trên, có thể thấy đây là một nghề nghiệp đặc thù và đòi hỏi nhiều tố chất. Người phiên dịch cần không ngừng trao đổi kiến thức và kỹ năng của mình để đáp ứng được yêu cầu công việc. Những tố chất mà họ bắt buộc cần có sẽ bao gồm:

• Kiến thức và đam mê với ngoại ngữ:

Để trở thành một người phiên dịch, bạn cần phải có niềm đam mê cũng như năng khiếu với ngoại ngữ. Bởi công việc này đòi hỏi người làm phải liên tục trau dồi vốn từ vựng trong nhiều lĩnh vực, chuyên ngành khác nhau.

Ngoài thời gian phiên dịch, họ phải kiên trì và chăm chỉ xây dựng vốn kiến thức để đảm bảo việc dịch thuật chính xác và rõ ràng nhất. Điều này cũng giúp cách dùng từ của họ phong phú và cuộc giao tiếp được giữ suôn sẻ hơn.

• Tư duy linh hoạt:

Khi làm việc, người phiên dịch thường phải đặt mình vào vị trí của người nói và thể hiện rõ nội dung thậm chí là thái độ của họ. Hiểu rõ ngữ cảnh giao tiếp cũng như ý muốn truyền đạt của cả hai bên là nhiệm vụ quan trọng nhất của phiên dịch viên. Họ cũng cần linh hoạt xử lý những tình huống bất ngờ xảy ra tại buổi dịch.

• Trí nhớ tốt:

Công việc phiên dịch đòi hỏi bạn phải tiếp thu và ghi nhớ một lượng thông tin khá lớn trong thời gian ngắn. Có như vậy, người phiên dịch mới có thể dịch và truyền đạt lại đầy đủ, chính xác thông tin với người nghe. Vì vậy, trí nhớ tốt là một tố chất không thể thiếu với ngành này. Hơn nữa, khả năng này còn giúp họ dễ dàng ghi nhớ từ vựng khi bước vào một lĩnh vực mới hơn.

• Kỹ năng giao tiếp:

Giao tiếp lưu loát là một kỹ năng vô cùng cần thiết khi tìm hiểu về nghề phiên dịch là gì. Họ cần lắng nghe đầy đủ thông tin và nắm bắt được tông giọng, cảm xúc mà mình cần truyền đạt. Ngoài ra kỹ năng này còn giúp người dịch có thể chuyển ngữ và truyền đạt lại một cách rõ ràng, rành mạch và đúng trọng tâm.

• Đạo đức nghề nghiệp:

Việc giữ đạo đức nghề nghiệp là một yêu cầu vô cùng quan trọng đối với một người phiên dịch. Họ cần tuân thủ những quy tắc và quy chuẩn đạo đức riêng.

Trước hết, cần đảm bảo nội dung chuyển ngữ chính xác nhất có thể. Tuyệt đối không được thêm, bớt những quan điểm hoặc cảm xúc cá nhân vào khi phiên dịch. Với những công việc đòi hỏi tính bảo mật, người phiên dịch cần cam kết giữ bí mật tất cả những nội dung đã nghe và dịch.

• Nền tảng sức khỏe tốt:

Tìm hiểu phiên dịch là gì ta thấy được rằng công việc của một phiên dịch viên rất đa dạng và cần liên tục di chuyển. Họ sẽ phải tham dự những cuộc họp hội nghị ở nhiều nơi thậm chí nhiều quốc gia khác nhau.

Phiên dịch viên cũng cần thường xuyên đi theo cấp trên để gặp gỡ khách hàng. Họ cũng cần phải luôn tỉnh táo để hoạt động liên tục trong suốt những cuộc họp, hội nghị dài. Vì vậy, một nền tảng sức khỏe tốt là yếu tố cần thiết để bản bảo chất lượng công việc của một phiên dịch viên.

7. Cơ hội việc làm của người phiên dịch ngày nay

Tìm hiểu cơ hội việc làm trong tương lai cũng được rất nhiều người quan tâm ngoài việc tìm hiểu phiên dịch là gì. Ngày nay, cơ hội việc làm trong lĩnh vực phiên dịch là vô cùng phong phú và đa dạng, phản ánh sự phát triển của nền kinh tế toàn cầu và sự tăng cường giao lưu văn hóa giữa các quốc gia. Dưới đây là một số cơ hội việc làm của người phiên dịch ngày nay:

• Công ty Dịch thuật: Làm việc cho các công ty chuyên cung cấp dịch vụ dịch thuật cho cá nhân, doanh nghiệp hoặc tổ chức. Các phiên dịch viên có thể tham gia trong quá trình dịch các văn bản, tài liệu, thông tin trên website, và nhiều loại tài liệu khác từ một ngôn ngữ sang ngôn ngữ khác.
• Doanh nghiệp và Tập đoàn đa quốc gia: Làm việc cho các tập đoàn hoặc doanh nghiệp quốc tế trong các bộ phận liên quan đến giao tiếp và giao dịch với đối tác nước ngoài. Công việc có thể là phiên dịch tại các cuộc họp, gặp gỡ kinh doanh, thương lượng hợp đồng và hỗ trợ giao tiếp hàng ngày.
• Trung tâm Tin tức và Truyền thông: Làm việc cho các trung tâm tin tức, đài truyền hình, hay các tổ chức truyền thông quốc tế. Công việc có thể bao gồm phiên dịch các bản tin, phỏng vấn, hay chương trình truyền hình từ ngôn ngữ gốc sang ngôn ngữ đích.
• Cơ quan Chính phủ và Tổ chức Quốc tế: Làm việc trong các cơ quan chính phủ, tổ chức quốc tế hoặc các tổ chức phi chính phủ. Công việc có thể bao gồm phiên dịch tại các cuộc họp, hội thảo, thảo luận chính sách, hay dịch các văn bản luật pháp và các tài liệu quan trọng khác.
• Giáo dục và Đào tạo: Làm giảng viên hoặc giảng dạy các khóa học về phiên dịch và ngôn ngữ. Các trường đại học, trung tâm đào tạo ngôn ngữ, hoặc các tổ chức giáo dục khác thường cần đến các chuyên gia phiên dịch để giảng dạy và hướng dẫn sinh viên.
• Làm tự do: Ngoài các lựa chọn truyền thống, các phiên dịch viên cũng có thể làm việc tự do, tự quản lý lịch làm việc và tìm kiếm các dự án phiên dịch độc lập. Điều này mang lại sự linh hoạt và tự do cho người làm và cũng có thể tạo ra cơ hội thu nhập cao hơn.

8. Mức lương của phiên dịch viên

Khám phá về phiên dịch là gì có thể thấy được rằng thu nhập của các phiên dịch viên ở Việt Nam hiện nay khá hấp dẫn. Tùy thuộc vào trình độ kinh nghiệm và nơi làm việc, mức lương có thể dao động như sau:

Các phiên dịch viên làm việc tại các doanh nghiệp nhỏ hoặc mới vào nghề thường nhận mức thu nhập cố định từ 10 đến 12 triệu đồng mỗi tháng. Đối với những người có kinh nghiệm và làm việc trong các tập đoàn lớn, mức lương thường vào khoảng 15 đến 20 triệu đồng/ tháng. Tuy nhiên, với tính chất đa dạng và phức tạp của công việc, các phiên dịch viên có thể nhận được mức lương cao hơn đối với các dự án đòi hỏi nhiều kiến thức, kỹ năng và công sức hơn.

9. Một số câu hỏi thường gặp khi tìm hiểu phiên dịch là gì?

Khi tìm hiểu phiên dịch là gì, chắc hẵn bạn sẽ có rất nhiều câu hỏi xoay quanh lĩnh vực này. Để giúp bạn hiểu rõ hơn, job3s đã tổng hợp một số câu hỏi như sau:

9.1. Phương pháp học phiên dịch hiệu quả?

• Luyện Nghe và Nói Đa Ngôn Ngữ: Thực hành nghe và nói hàng ngày bằng ngôn ngữ mục tiêu để cải thiện kỹ năng phản xạ và sự tự tin.

• Thực Hành Phiên Dịch Song Song: Dịch đoạn văn hoặc bài nói từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác và ngược lại.

• Tham Gia Khóa Học và Hội Thảo: Đăng ký các khóa học chuyên sâu để học các kỹ thuật phiên dịch chuyên nghiệp.

• Mô Phỏng Tình Huống Thực Tế: Tham gia các buổi mô phỏng phiên dịch để rèn luyện kỹ năng làm việc dưới áp lực.

9.2. Khó khăn của nghề phiên dịch là gì?

• Áp Lực Cao: Đòi hỏi phải xử lý thông tin nhanh chóng và chính xác trong môi trường làm việc căng thẳng.

• Yêu Cầu Sự Chính Xác Tuyệt Đối: Sai sót nhỏ cũng có thể dẫn đến hiểu lầm lớn, đặc biệt trong các cuộc đàm phán quan trọng.

• Cập Nhật Kiến Thức Thường Xuyên: Phiên dịch viên cần liên tục học hỏi để theo kịp với các thuật ngữ và ngữ cảnh mới.

9.3. Xu hướng mới trong ngành phiên dịch là gì?

• Công Nghệ AI và Máy Móc: Sự phát triển của công nghệ AI trong phiên dịch giúp cải thiện độ chính xác và tốc độ phiên dịch.

• Phiên Dịch Từ Xa: Phiên dịch qua các nền tảng trực tuyến ngày càng phổ biến, cho phép phiên dịch viên làm việc từ bất kỳ đâu.

• Chuyên Môn Hóa Ngành Nghề: Xu hướng chuyên sâu vào các lĩnh vực nhất định như y tế, pháp lý, hoặc công nghệ để đáp ứng nhu cầu phiên dịch chuyên ngành.

10. Lưu ý khi chọn trường học ngành phiên dịch viên

>>>Xem thêm: Bật Mí Các Ngành Nghề HOT Hiện Nay? Cơ Hội Việc Làm Thu Nhập Khủng Không Nên Bỏ Lỡ

Biết phiên dịch là gì sẽ giúp bạn hiểu rõ những người làm nghề này phải có kiến thức sâu rộng và sự hiểu biết về bối cảnh văn hóa của cả hai ngôn ngữ. Phiên dịch đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy giao tiếp toàn cầu và trao đổi văn hóa, giúp phá vỡ rào cản ngôn ngữ và tạo điều kiện để các quốc gia có thể hợp tác cùng phát triển.